Organizacja powstała w latach 30. XX w. na fali ruchów zjednoczeniowych ludności pochodzenia afrykańskiego w USA. Były one skierowane przeciwko rasizmowi białych Amerykanów, co znajdowało wyraz m.in. w tworzeniu własnych odmian chrześcijaństwa, islamu, a nawet judaizmu.

W 1930 r. Wallace Fard Muhammad założył w Detroit organizację pod nazwą Nation of Islam. Za ojczyznę Afroamerykanów uważał Mekkę, a siebie za władcę wszechświata, a nawet samego Allaha. Muhammad nosił tytuł „Pan”. To w jego osobie w lipcu 1930 r. miał się pojawić Bóg jako od dawna oczekiwany chrześcijański mesjasz i zarazem mahdi muzułmanów. Muhammad określił, co jest dozwolone (halal), a co zakazane (haram). Jako mesjasz przynosił ludzkości po dwóch tysiącach lat nowy ład, którego podstawą były prawda, pokój i sprawiedliwość. Po obaleniu tyranów życie na ziemi miało stać się rajem. W 1934 r. Muhammad zniknął w tajemniczych okolicznościach. Zdaniem jego zwolenników udał się do nieba. Jego następcą i kontynuatorem misji uczynienia z Afroamerykanów dominującej części narodu amerykańskiego był Elijah Poole, znany jako Elijah Muhammad, który pochodził z ubogiej murzyńskiej rodziny z Detroit. Jest on uważany za twórcę „czarnego islamu”.

Członkowie Nation of Islam uznawali Afroamerykanów za dzieci Allaha. Według nich czarni byli najstarszą rasą ludzkości mieszkającą niegdyś w raju, który znajdował się w Mekce. Rasa biała została wydzielona spośród rasy czarnej w wyniku diabelskich działań. Pierwszy człowiek rasy białej miał na imię Adam. W ich przekonaniu Allah był czarny, natomiast szatan – biały. Celem organizacji było więc zniszczenie białych i ustanowienie raju w Ameryce. Elijah Muhammad był uważany przez swoich wyznawców za wysłannika Boga (Muhammad został zdegradowany do roli jednego z proroków) i prawodawcę.

Nation of Islam uznaje Koran za swoją świętą księgę wraz z księgami wszystkich proroków Boga. Ale zarówno Biblia, jak i Koran muszą być zastąpione przez nową świętą księgę, w związku z czym zadaniem organizacji jest pisanie od początku takiej księgi co 25 tys. lat, czego ma dokonać 24 naukowców. Nie uznawano pięciokrotnej modlitwy w ciągu dnia, a jeśli ją odmawiano, czyniono to wyłącznie w pozycji stojącej. Piątek nadal pozostaje dniem wspólnej modlitwy, natomiast świątynię określa się mianem „tempel”, a nie „meczet”. Miesiącem postu jest zawsze grudzień. Wyznawców nie obowiązuje pielgrzymka do Mekki (hadżdż). Zakazane jest spożywanie alkoholu, palenie tytoniu i zażywanie narkotyków oraz wszelkich substancji, które szkodzą zdrowiu.

Głoszono tezę, że biali i czarni powinni żyć oddzielnie. Członkowie Nation of Islam starali się również odgradzać od muzułmanów pochodzących ze świata islamu, uważali bowiem, że ich organizacja jest odrębną religią czarnych Amerykanów. Interesy organizacji były zresztą sprzeczne z interesami napływowej ludności muzułmańskiej. O ile ta chciała się włączyć w nurt społeczeństwa amerykańskiego, o tyle muzułmanie z Nation of Islam izolowali się, pragnąc stworzyć własną, odrębną „Czarną Amerykę”. Dochodziło nawet do konfliktów pomiędzy tymi dwiema grupami. Na tym tle m.in. w 1986 r. zamordowano profesora Uniwersytetu Temple w Filadelfii, z pochodzenia Palestyńczyka, Ismaila al-Farukiego wraz z żoną, tylko dlatego, że nie wspierał Nation of Islam.

Idee „czarnego islamu” rozwinął i przybliżył do ortodoksji muzułmańskiej Malcolm Little, zwany Malcolmem X. Dzięki jego działalności Afroamerykanie zaczęli uważać islam za religię swoją i swoich przodków, którzy jako niewolnicy przybyli do Ameryki. Aktywność Malcolma X przyczyniła się do rozwoju organizacji w końcu lat 50. XX w. i budowania coraz większej liczby świątyń. Malcolm X twierdził, że białym udało się podporządkować sobie czarnych tylko dlatego, że poddali ich praniu mózgów. W swoich kazaniach mówił m.in.: Kiedy widzicie białego, pamiętajcie, że jest to diabeł. Pamiętajcie i o tym, że najbogatsze państwo świata zbudował na poranionych korbaczami grzbietach waszych przodków. Za śmiesznych uważał tych Afroamerykanów, którzy, walcząc z rasizmem, dążyli do wydarcia białym ich przywilejów. Jego zdaniem tylko głupcy i naiwniacy mogli sobie coś takiego wyobrażać.

Po odbyciu pielgrzymki do Mekki w 1964 r., gdzie spotkał się z wieloma arabskimi politykami, Malcolm X pozostał pod wrażeniem braterstwa wszystkich ras pod sztandarem islamu i zerwał z rasistowskimi poglądami Elijaha Muhammada. Przyjął muzułmańskie nazwisko Al-Hadżi Malik asz-Szabaz. Zaczął też głosić ideę braterstwa zamiast rasizmu, a wyznawcy „czarnego islamu” zaczęli określać się pomiędzy sobą mianem „brat” (Brother, w skrócie Br.). Malcolm X pod muzułmańskim nazwiskiem utworzył nową organizację o nazwie Black Muslims (Czarni Muzułmanie). Przyjęła ona ideę wyzwolenia czarnych spod ucisku białych. W rasizmie Malcolm X widział źródło wszelkiego zła: Ponieważ rasizm zżera Amerykę jak nieuleczalny rak, być może serce białych, chrześcijańskich Amerykanów zdoła zaakceptować propozycję rozwiązania tego niszczącego problemu. Może uda się uratować Amerykę przed zagrażającym jej nieszczęściem, podobnym do zniszczenia, jakie na Niemcy ściągnął rasizm, który ostatecznie zniszczył samych Niemców.

Black Muslims zaczęli uważać się za zwykłych muzułmanów, uznając za źródło wiedzy religijnej Koran i Sunnę proroka Muhammada. Według Malcolma X, który w latach 60. XX w. spopularyzował określenie „Afroamerykanie”, Islam jest religią potrzebną Ameryce. Ameryka powinna zrozumieć islam, ponieważ jest to religia, dzięki której społeczeństwo wyzbywa się problemów rasowych. Jeżeli Amerykanie zaakceptują muzułmańską jedność Boga, to być może zdołają też zaakceptować jedność człowieka. Na skutek tego może przestaną się przyglądać człowiekowi i oceniać go zależnie od koloru skóry.

Poglądy Malcolma X stały w sprzeczności z rasistowską doktryną Nation of Islam, który w wyniku rozłamu zaczął się radykalizować. Jego członkowie traktowali hasła Malcolma X jako zdradę pierwotnych ideałów. Przypuszczono na niego ostre ataki i uznano go za osobę zasługującą na śmierć. Szczególną rolę w tych atakach odegrał, działający początkowo u boku Elijaha Muhammada, Louis Farrakhan, od którego nazwiska Nation of Islam zaczęto określać farrakhanizmem. Farrakhan był początkowo protestanckim kaznodzieją, ale po przyjęciu islamu bardzo zradykalizował swoje poglądy. Propagował on agresywny islam czarnych wymierzony przeciwko białym. Jednak pod wpływem Black Muslims organizacja z czasem zaczęła się zbliżać do klasycznego islamu. Niemniej niechęć wobec Black Muslims przybierała coraz ostrzejsze formy. Doszło do kilku nieudanych zamachów na Malcolma X. Malcolm X został zamordowany 21 lutego 1965 r. w Nowym Jorku.

Po śmierci Elijaha Muhammada w 1975 r. przywództwo nad Nation of Islam objął Farrakhan, choć pamięć o jego poprzedniku, którego otaczano wielką czcią, była wciąż żywa. Zmarłą żonę Elijaha Muhammada, Clarę, czci się jako „matkę wiernych”. Zakładano nawet liczne szkoły zwane „Sister Clara Muhammad Schools”. Sławę farrakhanizmowi przyniósł amerykański bokser Casius Clay, który przeszedł na islam i przyjął nazwisko Muhammad Ali. W Waszyngtonie niezwykle wpływowym działaczem organizacji stał się w latach 80. XX w. Abd al-Alim Muhammad, cieszący się wielką popularnością. Stworzył on antynarkotykową straż obywatelską złożoną z ochotników patrolujących ulice i rozprawiających się z handlarzami narkotyków. Inną przyczyną wzrostu popularności ruchu był konflikt, do którego doszło pomiędzy Farrakhanem a Żydami. Zaostrzył się on podczas niezwykle ostrej kampanii

żydowskiego burmistrza Nowego Jorku Edwarda Kocha (który był burmistrzem Nowego Jorku w latach 1978–1989) przeciwko czarnoskóremu kandydatowi na prezydenta USA Jesse Jacksonowi. W ten sposób zwrócono uwagę na nieproporcjonalnie wielkie wpływy, jakie Żydzi mieli w USA w porównaniu z Afroamerykanami, a jednocześnie zyskano sobie dopływ funduszy z krajów muzułmańskich. Farrakhan zaprzyjaźnił się z Muammarem Kaddafim. W czasie zjazdu Nation of Islam w Chicago w 1985 r. do zgromadzonych przemawiał przez satelitę sam Kaddafi. Farrakhan był ponoć w Libii podczas amerykańskiego bombardowania Trypolisu 15 kwietnia 1986 r.[1] Oficjalnym organem prasowym Nation of Islam jest „The Final Call” redagowany w Chicago.

Konflikt między Nation of Islam a Black Muslims nie wygasł. Zwolennicy Malcolma X zarzucali Nation of Islam brak jakichkolwiek związków z islamem, dlatego też zamiast określenia „Nation of Islam” powinno się mówić o „farrakhanizmie”, prawdziwy bowiem Nation of Islam zniknął wraz ze śmiercią Elijaha Muhammada. Co prawda syn Muhammada, Wallace D. Muhammad, otrzymał staranne wykształcenie muzułmańskie, ale związał się nie z organizacją ojca, lecz z Black Muslims. To ugrupowanie obdarzyło go tytułem Imam Warith Deen Muhammad (Dziedzic Religii Muhammada). Wallace D. Muhammad wydaje czasopismo „The Muslim Journal”, w którym występuje przeciwko rasizmowi czarnych głoszonemu przez Farrakhana. W marcu 1995 r. w Minnesocie doszło do procesu Kubilaj Bahiji asz-Szabaz, córki Malcolma X, która miała zorganizować nieudany zamach na Farrakhana.

W dniu 16 października 1996 r. w Waszyngtonie odbył się spektakularny Marsz Miliona (A Million Man March), którego celem było odbudowanie popularności Nation of Islam. Główną ideą głoszoną przez organizację był sprzeciw wobec pogarszającego się położenia czarnej ludności USA. W 1997 r. organizacja otworzyła w Londynie swoje europejskie centrum i rozpoczęła budowę struktur we Francji. Jej liderem został Karim Muhammad, któremu popularności przysporzyły rozgłaszane przez niego antysemickie hasła. Na konwencji zorganizowanej w Chicago w marcu 2011 r. przywódca Nation of Islam uznał Żydów za winnych niewolnictwa. Już wcześniej Farakhan w swoich przemówieniach oskarżał żydowskich finansistów o sponsorowanie Hitlera, a co za tym idzie – o współodpowiedzialność za Holokaust. W jednym z wystąpień powiedział m.in.: Mali, biedni Żydzi byli zamieniani w mydło, a żydowskie grube ryby myły sobie tym mydłem ręce.

[1] Amerykański atak na stolicę Libii i Bengazi nastąpił w odwecie za podłożenie bomby przez libijskich agentów w dyskotece La Belle w Berlinie Zachodnim w 5 kwietnia 1986 r. W wyniku wybuchu zginęło m.in. dwóch amerykańskich żołnierzy.